XIX asyryň ahyryndan başlap, elektrik paýlaýyş ulgamlary (köplenç setler diýilýär) dünýäde esasy elektrik çeşmesi bolup durýar.Bu setler döredilende, olar gaty ýönekeý işleýärler - elektrik öndürip, öýlere, jaýlara we elektrik zerurlygynyň islendik ýerine iberýärler.
Emma elektrik toguna isleg artdygyça has netijeli set gerek.Häzirki wagtda dünýäde ulanylýan häzirki zaman “akylly set” energiýa paýlaýyş ulgamlary netijeliligi ýokarlandyrmak üçin iň häzirki zaman tehnologiýalaryna bil baglaýarlar.Bu kagyz, akylly setiň kesgitlemesini we ony akylly edýän esasy tehnologiýalary öwrenýär.
Nämeakylly gözenek tehnologiýasy?
Akylly set, hyzmatlary üpjün edijiler bilen müşderileriň arasynda iki taraplaýyn aragatnaşygy üpjün edýän güýç paýlaýyş infrastrukturasydyr.Akylly gözenek tehnologiýalaryna mümkinçilik berýän sanly tehnologiýalara güýç / tok datçikleri, dolandyryş enjamlary, maglumat merkezleri we akylly hasaplaýjylar girýär.
Käbir akylly setler beýlekilerden has akylly.Köp ýurt könelişen paýlaýyş torlaryny akylly setlere öwürmek üçin köp tagalla etdi, ýöne özgertme çylşyrymly we birnäçe ýyl, hatda onlarça ýyl gerek bolar.
Akylly gözenek tehnologiýalarynyň we akylly set bölekleriniň mysallary
Akylly ölçegler - Akylly hasaplaýjylar akylly set gurmakda ilkinji ädimdir.Akylly hasaplaýjylar müşderilere we peýdaly öndürijilere energiýa sarp ediş maglumatlary berýär.Ulanyjylara energiýa galyndylaryny azaltmak barada duýduryş bermek we üpjün edijilere torda paýlaýyş ýüklerini optimizirlemek üçin energiýa sarp etmegi we çykdajy maglumatlary berýär.Akylly hasaplaýjylar, adatça, üç sany kiçi ulgamdan durýar: energiýa sarp edilişini ölçemek üçin güýç ulgamy, akylly hasaplaýjynyň içindäki tehnologiýany dolandyrmak üçin mikrokontrol we energiýa sarp ediş / buýruk maglumatlary ibermek we almak üçin aragatnaşyk ulgamy.Mundan başga-da, käbir akylly hasaplaýjylaryň ätiýaçlyk güýji (esasy paýlaýyş liniýasy aşak düşende) we howpsuzlyk maksady bilen metriň ýerleşýän ýerini kesgitlemek üçin GSM modullary bolup biler.
Soňky on ýylda akylly hasaplaýjylara global maýa goýumlary iki esse artdy.2014-nji ýylda dünýäde akylly hasaplaýjylara ýyllyk maýa goýum 11 million dollar boldy.“Statista” -nyň maglumatlaryna görä, akylly hasaplaýjylary ornaşdyrmak arkaly ulgamyň netijeliligini göz öňünde tutup, 2019-njy ýyla çenli dünýädäki akylly hasaplaýjy maýa goýumlary 21 million dollara ýetýär.
Akylly ýük dolandyryş wyklýuçatelleri we paýlaýyş kommutatorlary - Akylly hasaplaýjylar peýdaly üpjün edijilere hakyky wagtda maglumat berip bilýän hem bolsa, energiýanyň paýlanyşyna awtomatiki gözegçilik etmeýärler.Iň ýokary ulanylyş döwründe ýa-da belli bir ýerlerde elektrik paýlanyşyny optimizirlemek üçin elektrik enjamlary akylly ýük dolandyryş wyklýuçatelleri we kommutatorlar ýaly güýç dolandyryş enjamlaryny ulanýarlar.Bu tehnologiýa, gereksiz paýlanyşy azaltmak ýa-da rugsat edilýän ulanyş möhletinden ýokary bolan ýükleri awtomatiki dolandyrmak arkaly ep-esli energiýa tygşytlaýar.Iň ýokary ulanylyş döwründe ýa-da belli bir ýerlerde elektrik paýlanyşyny optimizirlemek üçin elektrik enjamlary akylly ýük dolandyryş wyklýuçatelleri we kommutatorlar ýaly güýç dolandyryş enjamlaryny ulanýarlar.Bu tehnologiýa, gereksiz paýlanyşy azaltmak ýa-da rugsat edilýän ulanyş möhletinden ýokary bolan ýükleri awtomatiki dolandyrmak arkaly ep-esli energiýa tygşytlaýar.
Mysal üçin, Ogaýo ştatynyň Wadswort şäheri 1916-njy ýylda gurlan elektrik paýlaýyş ulgamyny ulanýar. Wadsworth şäheri öndüriji Itron bilen hyzmatdaşlyk etdi.Akylly ýük dolandyryş kommutatorlary(SLCS), elektrik energiýasyny ulanmagyň iň ýokary döwürlerinde kondisioner kompressorlaryny aýlamak üçin öýlerde SLCS oturtmak arkaly ulgam elektrik energiýasyny 5300 megawat sagat azaltmak.Energetika ulgamyny awtomatlaşdyrmak - paýlaýyş zynjyryndaky her bir baglanyşyga gözegçilik etmek üçin iň häzirki zaman IT infrastrukturasyny ulanyp, akylly set tehnologiýasy arkaly işleýär.Mysal üçin, awtomatlaşdyrylan energiýa ulgamlary akylly maglumat ýygnamak ulgamlaryny (akylly hasaplaýjylara meňzeş), güýç dolandyryş ulgamlaryny (akylly ýük dolandyryş wyklýuçatelleri), seljeriş gurallaryny, hasaplaýyş ulgamlaryny we güýç ulgamy algoritmlerini ulanýarlar.Bu esasy komponentleriň utgaşmasy, gözenegiň (ýa-da birnäçe gözenegiň) çäkli adam täsiri bilen awtomatiki sazlamaga we optimizirlemegine mümkinçilik berýär.
Akylly seti durmuşa geçirmek
Akylly setde sanly, iki taraplaýyn aragatnaşyk we awtomatlaşdyryş tehnologiýalary ornaşdyrylanda, infrastrukturanyň birnäçe üýtgemegi gözenegiň netijeliligini ýokarlandyrar.“Smart Grid” -iň durmuşa geçirilmegi aşakdaky infrastruktura üýtgemelerine mümkinçilik berdi ：
1.Merkezleşdirilmedik energiýa önümçiligi
Akylly set energiýa paýlanyşyna yzygiderli gözegçilik edip we gözegçilik edip bilýändigi sebäpli, indi bir uly elektrik stansiýasynyň elektrik öndürmek zerurlygy ýok.Munuň ýerine ýel turbinalary, gün fermalary, ýaşaýyş fotowoltaik gün panelleri, kiçi gidroelektrik bentleri we ş.m. ýaly merkezleşdirilmedik elektrik stansiýalary tarapyndan elektrik öndürilip bilner.
2.Böleklere bölünen bazar
Akylly gözenek infrastrukturasy, adaty merkezleşdirilen ulgamlar boýunça energiýany paýhasly paýlaşmagyň serişdesi hökmünde birnäçe gözenegiň birikmesini goldaýar.Mysal üçin, ozal häkimlikleriň goňşy häkimliklere birikdirilmedik aýratyn önümçilik desgalary bardy.Akylly set infrastrukturasynyň durmuşa geçirilmegi bilen, häkimlikler elektrik togy kesilen halatynda önümçilige garaşlylygy aradan aýyrmak üçin umumy önümçilik meýilnamasyna goşant goşup bilerler.
3.Uly göwrümli geçiriş
Torda iň uly energiýa galyndylaryndan biri energiýanyň uzak aralyklara paýlanmagydyr.Akylly setleriň önümçiligi we bazarlary merkezden daşlaşdyrýandygyny göz öňünde tutup, akylly setiň arassa paýlanyş aralygy ep-esli azalýar we şeýlelik bilen paýlanyş galyndylaryny azaldýar.Mysal üçin, 1 km uzaklykda, gündelik elektrik energiýasynyň 100% öndürýän kiçi jemgyýetçilik gün fermasyny göz öňüne getiriň.Sunerli gün fermasy bolmasa, jemgyýet 100 km uzaklykdaky has uly elektrik stansiýasyndan elektrik almaly bolup biler.Uzakdaky elektrik stansiýalaryndan iberilende görlen energiýa ýitgileri, ýerli gün fermalarynda görülýän ýitgilerden ýüz esse köp bolup biler.
4.Iki taraplaýyn paýlamak
Localerli gün fermalarynda gün fermasynyň jemgyýetiň sarp edişinden has köp energiýa öndürip, şeýlelik bilen energiýa artykmaçlygyny döredip biljek ýagdaýy bolup biler.Bu artykmaç energiýa, uzakdaky elektrik stansiýalarynyň islegini azaltmaga kömek edip, akylly setde paýlanyp bilner.
Bu ýagdaýda energiýa, gün fermasyndan gündiz esasy jemgyýetçilik toruna akýar, ýöne gün fermasy hereketsiz bolanda, esasy setden şol jemagata energiýa akýar.Bu iki taraplaýyn energiýa akymy, ulanylanda iň az mukdarda energiýanyň sarp edilmegini üpjün etmek üçin güýç paýlamak algoritmleri bilen gözegçilik edilip we optimallaşdyrylyp bilner.
Iki taraplaýyn paýlanyş we merkezleşdirilmedik gözenek araçäkleri bolan akylly set infrastrukturasynda ulanyjylar mikro generator hökmünde çykyş edip bilerler.Mysal üçin, aýry-aýry jaýlar ulanylanda elektrik öndürýän ýeke-täk fotoelektrik gün ulgamlary bilen enjamlaşdyrylyp bilner.PVaşaýyş jaý PV ulgamy artykmaç energiýa öndürýän bolsa, bu energiýa has uly setlere ýetirilip, iri merkezleşdirilen elektrik stansiýalaryna bolan zerurlygy hasam azaldar.
Akylly setiň ähmiýeti
Makroykdysady derejede akylly setler elektrik energiýasynyň sarp edilmegini azaltmak üçin möhümdir.Localerli kommunal hyzmatlary üpjün edijileriň we hökümetleriň köpüsi, akylly setleriň kabul edilmegine gatnaşmak üçin sahy we agressiw çäreleri teklip edýär, sebäbi bu maddy we ekologiýa taýdan peýdaly.Akylly seti kabul etmek bilen, energiýa önümçiligi merkezden daşlaşdyrylyp bilner, şeýlelik bilen öçmek howpuny aradan aýyrar, elektrik ulgamynyň iş çykdajylaryny azaldyp, gereksiz energiýa galyndylaryny ýok edip biler.
Iş wagty: 15-2023-nji mart